28 kwietnia 2023 roku Bankowy Fundusz Gwarancyjny złożył do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości banku Getin Noble Bank (GNB S.A.) – do niedawna zajmującego pierwszą dziesiątkę największych banków w Polsce pod względem wielkości aktywów. Ogłoszenie przez sąd upadłości banku Getin Noble Bank S.A. umożliwi wierzycielom zgłoszenie roszczeń do masy upadłości.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny poinformował, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości GNB S.A. w żaden sposób nie wpływa na sytuację klientów nowo utworzonego banku pomostowego VeloBank S.A. oraz bezpieczeństwo środków w nim zgromadzonych. Wniosek nie wpływa również na sytuację osób posiadających kredyt walutowy w Getin Noble Bank.
BFG: „Agresywny model biznesowy i brak dokapitalizowania przyczyną złej sytuacji Getin Noble Bank”
Złożenie przez BFG wniosku o ogłoszenie upadłości banku Getin Noble Bank S.A. jest kolejnym etapem procedury przymusowej restrukturyzacji, którą Bankowy Fundusz Gwarancyjny wszczął wobec banku Getin Noble Bank w dniu 30 września ubiegłego roku, z uwagi bardzo złą sytuację kapitałową banku i jednoczesne spełnienie trzech przesłanek upoważniających fundusz do przeprowadzenia tego procesu, tj. zagrożenia upadłością, braku działań nadzorczych lub działań banku, które pozwoliłyby we właściwym czasie usunąć zagrożenie upadłością Getin Noble Bank oraz konieczności wszczęcia procesu z uwagi na ochronę interesu publicznego.
Zgodnie ze stanowiskiem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i Komisji Nadzoru Finansowego zagrożenie upadłością Getin Noble Bank było skutkiem agresywnego modelu biznesowego realizowanego przez wiele lat bez dostarczenia ze strony głównego akcjonariusza i twórcy banku – Leszka Czarneckiego, odpowiedniego wsparcia kapitałowego. To spowodowało bardzo złą sytuację ekonomiczno-finansową, której nie był w stanie ratować ani sam Getin Noble Bank, ani Komisja Nadzoru finansowego za pomocą działań nadzorczych.
„Kluczowe z punktu widzenia uzupełnienia głębokich niedoborów kapitałowych tego banku i podniesienia jego wskaźników wypłacalności do odpowiednich poziomów regulacyjnych wymaganych przez prawo (zarówno krajowe, jak i unijne) i zabezpieczających ponoszone ryzyko, było dokapitalizowanie banku przez jego dominującego akcjonariusza, który jednak takiego dokapitalizowania odmówił. […] Przed podjęciem decyzji o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji BFG zapewnił przeprowadzenie oszacowania wartości aktywów i pasywów Getin Noble Banku S.A. Z wykonanych szacunków wynikało, że aktywa banku nie wystarczały na zaspokojenie jego zobowiązań, oraz że kapitały własne Getin Noble Banku S.A. wynosiły 3,6 mld złotych na minusie” – podały BFG i KNF.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny jako współtwórca nowego VeloBank S.A.
Końcem września 2022 roku rozwiązano zarząd banku Getin Noble Bank i zawieszono kompetencje rady nadzorczej, równocześnie powołując Administratora banku wyznaczonego przez BFG. Cała działalność banku została przekazana w dniu 3 października 2022 r. do nowej instytucji finansowej VeloBank S.A., której współwłaścicielem stał się Bankowy Fundusz Gwarancyjny, przejmując 51% akcji oraz System Ochrony Banków Komercyjnych S.A. (tworzony przez osiem banków komercyjnych: Alior Bank, Bank Millenium, Bank Pekao, BNP Paribas Bank Polska, ING Bank Śląski, mBank, Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski, Santander Bank Polska), przejmując pozostałe 49% akcji. Na cały proces przeniesienia działalności Getin Noble Bank do VeloBank (z pominięciem kredytów walutowych), zapewnienie nieprzerwanej obsługi jego dotychczasowych klientów oraz bezpieczeństwa środków, przeznaczono bajońską kwotę 10,34 mld zł bezzwrotnego wsparcia finansowego; z czego 6,87 mld to fundusze własne Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, a 3,47 mld zł to zaangażowanie finansowe w formie dotacji, pochodzące od zrzeszenia ośmiu banków komercyjnych.
Trudna sytuacja obligatariuszy Getin Noble Bank
Dotkliwym skutkiem przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku było umorzenie wycenianych na ponad 705 mln zł akcji i obligacji podporządkowanych oraz wykluczenie spółki z Giełdy Papierów Wartościowych. W następstwie klienci banku, będący jednocześnie posiadaczami akcji i/lub obligacji podporządkowanych, stracili 100 % kapitału, niejednokrotnie tracąc oszczędności całego życia. Co więcej, umorzenie odbyło się bez możliwości uzyskania wynagrodzenia czy wypłaty odszkodowania.
Znacząca część poszkodowanych obligatariuszy Getin Noble Bank to osoby fizyczne (w tym emeryci i renciści), którym instrumenty te oferowano jako bezpieczną alternatywę dla lokaty bankowej (dla której gwarantowany jest zwrot środków pieniężnych do równowartości 100 tysięcy euro przez BFG). Zapewne niebagatelne znaczenie dla klienta miał fakt, że papiery wartościowe były emitowane przez bank Getin Noble Bank, co zdawało się korelować z jednoczesną obietnicą bezpieczeństwa inwestycji dla inwestora indywidualnego, nieposiadającego rozeznania w rynku kapitałowym. Takie praktyki zbiorczo określono mianem missellingu, czyli proponowaniu konsumentowi nabycia produktu finansowego, który nie odpowiadał rzeczywistym potrzebom i możliwościom finansowym tego konsumenta.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny podtrzymał jednakże dotychczasowe stanowisko, iż przymusowa restrukturyzacja Getin Noble Bank S.A. odbyła się na podstawie i w zgodzie z przepisami polskiego i unijnego prawa. Straty poniesione przez akcjonariuszy i obligatariuszy w procesie restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. wynikały z niewłaściwych działań samego banku, a nie z kroków podejmowanych przez instytucje państwa, takie jak Bankowy Fundusz Gwarancyjny i Komisja Nadzoru Finansowego.
Aby w sposób prawidłowy przeprowadzić restrukturyzację przymusową i przede wszystkim ratować depozyty wszystkich klientów banku opiewające na 39,5 mld złotych, konieczne stało się umorzenie ponad 705 mln zł akcji i obligacji podporządkowanych. Po prostu, wybrano mniejsze zło i dobro ogółu klientów Getin Noble Banku, ponad sytuację klientów posiadających środki ulokowane w formie akcji i obligacji podporządkowanych GNB.
Ponadto, jak podkreślił Bankowy Fundusz Gwarancyjny – trudna sytuacja finansowa i kapitałowa banku była od dawna znana uczestnikom rynku finansowego. Bank był notowany na GPW i miał w związku z tym stosowne obowiązki informacyjne. Sam bank w kwietniowym raporcie informował klientów-inwestorów o ryzyku zagrożenia upadłością.
Twórca Getin Noble Bank: „Przejęcie banku za przysłowiową złotówkę, to realizacja Planu Zdzisława”
Planem Zdzisława (inaczej afera KNF) określono rozmowę byłego szefa Komisji Nadzoru Finansowego Marka Chrzanowskiego z twórcą Getin Noble Bank, w którym sugerowano, że ówczesny prezes BFG Zdzisław Sokal forsował scenariusz zakładający upadek Getin Noble Bank i możliwość jego przejęcia za przysłowiową złotówkę przez jeden z dużych komercyjnych banków działających na terenie RP oraz jego późniejsze dokapitalizowanie. Propozycja odstąpienia od wyżej wymienionego planu uwzględniała uzyskanie korzyści majątkowych odpowiadających 1 procentowi wartości banku, czyli ok. 40 mln zł od Leszka Czarneckiego w zamian, na którą w ostateczności on sam nie przystał. We wrześniu 2022 roku Komisja Nadzoru Finansowego nałożyła na niego karę w wysokości 20 mln złotych za niedochowanie zobowiązań inwestorskich…sprzed dziesięciu lat i jednoczesny brak wsparcia finansowego dla Getin Noble Bank w przypadku zagrożenia płynności finansowej. Warto nadmienić, że Leszek Czarnecki pieniądze na konto Komisji Nadzoru Finansowego wpłacił, ale broni nie składa, bo złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję administracyjną w tej sprawie.
Pełnomocnik Leszka Czarneckiego – Roman Giertych, niejednokrotnie wskazywał na „możliwość istnienia zorganizowanej grupy przestępczej, której celem było doprowadzenie do przejęcia Getin Noble Bank za przysłowiową złotówkę”. Pokłosiem utraty kontroli przez Leszka Czarneckiego nad stworzoną przez niego instytucją finansową w wyniku przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank, określanej przez niego mianem realizacji „Planu Zdzisława”, było skierowanie powództwa przez pełnomocnika wrocławskiego biznesmena o prawie półtora miliarda złotych przeciwko VeloBank S.A. i Skarbowi Państwa (w tym przypadku reprezentowanego przez instytucje, tj. Minister Finansów, Komisja Nadzoru Finansowego i Prokuratura Regionalna w Warszawie).
31 grudnia 2019 roku do sądu wpłynął akt oskarżenia przeciwko Markowi Chrzanowskiemu (były szef KNF), któremu zarzuca się przekroczenie uprawnień i działania na szkodę interesu publicznego państwa w celu osiągnięcia korzyści osobistej.
